Een slim elektriciteitsnet: de oplossing tegen black-outs

17-02-2023

Door de berichtgeving begin december mbt de energieproductie in Frankrijk, werd ook in de rest van Europa de angst voor black-outs weer aangewakkerd. Toch is productie maar een deel van het verhaal. Om ons de komende jaren voor black-outs te behoeden, moeten we nu zeker werk maken van slim energiebeheer.

'Afschakelplan'. Ook bij ons werd dit terug actueel: als er niet voldoende stroom beschikbaar is, worden bepaalde gemeenten van het net gekoppeld om een volledige black-out te vermijden. Die ontstaat wanneer we met z'n allen meer energie verbruiken dan er voorhanden is. Het is dus in ieders belang dat productie en verbruik op elk moment in evenwicht zijn. Makkelijker gezegd dan gedaan, want hoe meer hernieuwbare energiebronnen we in onze mix introduceren, hoe minder constant onze productie wordt – zon en wind zijn nu eenmaal niet altijd ter beschikking.

We wekken steeds meer zonne- en windenergie op, af en toe is er zelfs voldoende om ons volledige verbruik te dekken. Energie in overvloed, zou je denken, maar we moeten die ook krijgen waar ze nodig is, en precies daar wringt het schoentje. Zeker omdat hernieuwbare energie soms verder van de verbruikscentra wordt opgewekt dan vroeger – denk aan de windmolenparken in de Noordzee en het debat rond Ventilus.

Wat nu al gebeurt om het net te ontlasten, is industriële processen stilleggen wanneer de vraag te hoog wordt. Het gaat om processen waarop een (korte) stroomonderbreking geen negatief effect heeft – denk aan koeling of verwarming. Die processen worden aangestuurd door het net. Volgens een Duitse studie uit 2015 kan energiemanagement tot 20% marge creëren − nog steeds niet ideaal, maar in elk geval beter dan hele gemeenten afschakelen.

De Franse netbeheerder RTE lanceerde een app die aangeeft hoeveel elektriciteit er beschikbaar is. Via zo'n 'elektrisch weerbericht' kan de consument zelf de fluctuerende prijzen in het oog houden, zonder energiemanagementsysteem. "Een waardevol initiatief dat op termijn in heel Europa uitgerold kan worden, maar het vraagt wel wat van de consument", licht Stéphane toe.

Tot slot kunnen we met software ook de capaciteit van het bestaande net optimaliseren. Kabels en substations hebben een thermische limiet: hoe meer stroom erdoorheen gaat, hoe warmer ze worden. Wanneer het waait en de omgevingstemperatuur laag is, kan er tot 50 procent meer stroom door. Software regelt dan de stroom in functie van de omgevingstemperatuur. Duitsland experimenteert daar al mee. Een goede monitoring is hier altijd noodzakelijk voor de veiligheid.

Door de huidige energiecrisis zijn we ons meer dan ooit bewust van de waarde van energie. De productie verhogen of het verbruik verlagen is enkel effectief als we ook werk maken van de cruciale tussenschakel: het distributienet. De oplossingen en technologieën voor een slim en robuust energiesysteem zijn er al. Het is nu aan ons om ze optimaal te gebruiken.